Bắc Ninh: Họ Nguyễn Đức - Dòng họ võ tướng xứ Kinh Bắc

04/09/2024

Bắc Ninh - Kinh Bắc, vùng đất địa linh nhân kiệt giàu truyền thống văn hiến và thượng võ. Trải qua hàng nghìn năm đấu tranh dựng nước và giữ nước, quân và dân Bắc Ninh đã có nhiều đóng góp quan trọng vào thắng lợi chung của cả dân tộc. Một trong những dòng họ võ tướng nổi tiếng, ghi nhiều chiến công hiển hách là dòng họ Nguyễn Đức ở Quế Ổ (Chi Lăng, Quế Võ).

Cổng vào Lăng 18 Quận công họ Nguyễn Đức (Nguồn Internet)

Họ Nguyễn Đức là gia tộc lớn ở Bắc Ninh - Kinh Bắc, đến sinh cơ lập nghiệp tại thôn Quế Ổ, xã Chi Lăng, huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh từ đầu thế kỷ XV và liên tục từ đó đến nay đã hơn 600 năm. Theo gia phả và các tài liệu nghiên cứu khoa học: Từ thời Lê sơ đến thời Nguyễn, dòng họ Nguyễn Đức có tới 22 vị võ tướng được phong tước Quận công; 76 vị được phong tước hầu, 5 vị được ban hôn lấy công chúa trở thành phò mã của vua là (Tuyên quận công, Hùng quận công, Hào quận công, Thuỵ quận công, Quế quận công), 2 vị đỗ Tạo sĩ, 2 vị đỗ Võ cử, 4 vị đỗ thi Hương…

Các tướng thuộc dòng họ Nguyễn Đức với tài năng võ lược xuất chúng, lòng trung thành vô hạn với triều đình, mẫn cán trong các trọng trách được giao đã góp phần đắc lực vào việc xây dựng, bảo vệ chính quyền và triều đình Lê - Trịnh; đánh đuổi giặc ngoại xâm, bảo vệ nền độc lập dân tộc; tiêu trừ bọn phản loạn, trộm cướp; khai mở đất hoang, lập ấp, đắp đê lấn biển, giúp dân yên ổn làm ăn. Một trong người con tiêu biểu của dòng họ Nguyễn Đức là Quế Quận Công - Nguyễn Đức Uyên. Ông là người trí dũng song toàn, thủa nhỏ đã theo cha là Ân Quận công Nguyễn Đức Nhuận nam chinh đánh chúa Nguyễn Hiền, nhiều lần lập được công lớn. Khi ông mất, nhân dân địa phương suy tôn là thành hoàng và lập đền thờ, hàng năm cúng tế.

Cùng với truyền thống võ lược, phò vua, giúp nước, các cụ dòng họ Nguyễn Đức còn dày công tu nhân tích đức, có lòng thương người, bênh vực giúp đỡ người nghèo khó, gặp nạn,… Nhờ vậy, họ đã trở thành những anh hùng hào kiệt, nổi tiếng được các triều đình phong tước, ban bổng lộc, nhân dân biết ơn, tôn kính lập Đền, Miếu thờ…

Hiện nay, trên quê hương Quế Ổ có hai di tích tiêu biểu phản ánh về một gia tộc có truyền thống võ lược vẻ vang hàng đầu của Bắc Ninh - Kinh Bắc nói riêng và Việt Nam nói chung, đó là nhà thờ và khu lăng mộ các vị quận công. Tại nhà thờ họ Nguyễn Đức hiện còn bảo lưu và sưu tầm được nhiều tài liệu cổ vật quý báu như: tộc phả, ngai, bài vị, tượng thờ, bia đá, hoành phi, câu đối... cho biết rõ ràng về tông tích, lai lịch của dòng họ Nguyễn Đức, cũng như công trạng của các bậc Quận công với dân, với nước trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước của dân tộc ta. Với những giá trị to lớn đó, năm 1992, Lăng và nhà thờ các Quận công dòng họ Nguyễn Đức đã được Nhà nước công nhận là di tích Lịch sử văn hóa cấp Quốc gia.

Theo Cổng thông tin điện tử tỉnh Bắc Ninh